تست روماتولوژی چیست و چه کاربردی دارد؟ در چه مواقعی باید این تست تهیه شود؟ به التهابات مزمنی که مفاصل را درگیر می‌کند، رماتیسم می‌گویند. تست روماتولوژی معمولا برای تشخیص این بیماری به کار گرفته می‌شود. ممکن است شما درد در مفاصل را احساس کنید اما منشا این درد، روماتیسم نباشد. در مقابل ممکن است علائمی نداشته باشید اما مفاصل شما به روماتیسم دچار شده باشند.
پزشک باید با آزمایشات مختلف و بررسی فاکتورهای گوناگون، این بیماری را شناسایی کند. آزمایشات روماتولوژی انواع مختلفی دارند این آزمایشات با نمونه گیری از خون انجام می شوند. تشخیص بیماری روماتیسم نیز بدون انجام تست‌ها و آزمایشات مربوطه میسر نخواهد بود.
آشنایی با تست روماتولوژی
برای این که بیماری‌های مفصلی تشخیص داده بشوند، علاوه بر معاینه بدن به آزمایشاتی نیاز است. این آزمایشات انواع مختلفی دارند و فاکتورهای گوناگونی در آن‌ها بررسی می‌شود. تست روماتولوژی برای تشخیص رماتیسم و تمامی اختلالات مفصلی کاربرد دارد. به طور کلی، آزمایش خون قادر به تشخیص قطعی بیماری‌های مفصلی نیست. اما تا حدودی به پزشک کمک می‌کند که تشخیص درستی داشته باشد. برای انجام آزمایشات رماتیسم و تست‌های روماتولوژی، از خون وریدی استفاده می‌شود. در این آزمایشات فاکتورهای مختلف قابل بررسی هستند.
تست فاکتور روماتوئید
فاکتور روماتوئید به نوعی از آنتی بادی‌های موجود در بدن گفته می‌شود که در بدن افراد مبتلا به روماتیسم وجود دارد. یکی از انواع تست روماتولوژیک را تست روماتوئید تشکیل می‌دهد. فاکتور روماتوئید یا rf نقش زیادی در تشخیص بیماری‌های مربوط به مفاصل دارد. پزشک با خواندن نتایج آزمایشات بیمار خود و با استفاده از این فاکتور متوجه خواهد شد که چه بیماری مفاصل را با خود درگیر کرده است. برای تشخیص سل، بیماری سیفلیس و هپاتیت این فاکتور بسیار کاربردی است.
با استفاده از آزمایشات rf شما می‌توانید سطح فاکتور روماتوئید در خون را چک کنید. این فاکتور معمولا زمانی که یک بیمار با یک بیمار خاص دست و پنجه نرم کند، برای افزایش ایمنی سیستم ایمنی بدن پروتئین تولید می‌کند. بنابراین اگر میزان روماتوئید خون بالا باشد، نشان از وجود یک بیماری خاص دارد. در چنین مواقعی پزشک با چک کردن این فاکتور و سایر فاکتورها تلاش می‌کند که اختلالات مفصلی را شناسایی کد.
تست پروتئین واکنشگر سی
یکی دیگر از انواع مختلف آزمایش روماتولوژیک، تست پروتئین واکنشگر سی است. زمانی که میزان پروتئین واکنشگر سی در بدن یک فرد بالا باشد، یعنی این فرد به بیماری مبتلا است. در واقع بالا بودن میزان این پروتئین در خون نشان از یک روند التهابی مزمن در بدن دارد. اندازه گیری این فاکتور یک آزمایش اختصاصی نیست. پس باید به همراه آزمایشات روماتولوژیک این فاکتور را نیز اندازه گیری کرد. همچنین باید گفت که با پروتئین مذکور می‌توان تا حد زیادی پزشک را در جریان وجود یک بیماری در بدن قرار داد.
تست کمپلمان
برای این که میزان پادتن‌های خون بررسی شود، از تست دیگری با نام تست کمپلمان که در زیر مجموعه آزمایش روماتولوژیک است، استفاده می‌شود. این تست زمانی به کار می‌آید که عفونت‌ها با سایر تست‌ها قابل تشخیص نباشند. با استفاده از این تست به جای این که خود بیماری بررسی شود، آنتی بادی‌‌هایی که برای برطرف کردن این بیماری وجود دارند، بررسی می‌شوند. چرا که با این کار تشخیص بیماری ساده‌تر است. بنابراین اگر بیماری مفاصل در بدن وجود داشته باشد، با بررسی آنتی بادی‌های موجود در بدن می‌توان به تشخیص این بیماری رسید.
تست‌های روماتولوژی چرا انجام می‌شود؟
این که یک بیماری در بدن یک فرد وجود داشته باشد و شناخته نشود، کمی زجر آور است. چرا که با پیشرفت بیماری، بدن آسیب زیادی خواهد دید. اما با تشخیص آن، می‌توان بیماری را به راحتی درمان کرد. تست روماتولوژیک نیز همین کاربرد را دارد. آزمایش روماتولوژی برای بررسی و تشخیص چندین بیماری مختلف در بدن به کار گرفته می‌شود. انواع بیماری‌های موجود در بافت‌های پیوندی و بیماری‌های مفصلی، مهم‌ترین بیماری‌هایی هستند که با این تست‌ها شناسایی خواهند شد. افزون بر آن، پزشکان با آزمایش روماتولوژی قادر هستند که سندروم شوگرن، نقرس و اسکلرودرمی را تشخیص دهند.
آزمایش روماتولوژی شامل چه آزمایش‌هایی است؟
به مجموعه‌ای از آزمایشات خون که اختلالات ضد ایمنی بدن را شناسایی می‌کنند، آزمایش روماتولوژیک می‌گویند. افرادی که دچار درد در مفاصل هستند یا علائم دیگر بیماری‌ها را دارند، با مراجعه به پزشک روماتولوژی می‌توانند آزمایش روماتولوژی را بدهند. این آزمایشات، شامل چندین آزمایش مختلف هستند که در نهایت به تشخیص بیماری کمک می‌کنند:
- ESR و CRP: برای بررسی میزان التهاب
- RF (Rheumatoid Factor): بررسی آرتریت روماتوئید
- ANA (آنتی‌بادی ضد هسته): بررسی لوپوس و سایر بیماری‌های خودایمنی
- Anti-CCP: مخصوص آرتریت روماتوئید
- Anti-dsDNA و Anti-Smith: مخصوص لوپوس
- HLA-B27: بررسی برخی از انواع اسپوندیلیت
رنج نرمال RF در آزمایش روماتولوژی
همان طور که گفتیم، تست rf برای تعیین میزان روماتوئید در بدن کاربرد دارد. زمانی که میزان روماتوئید بدن بالا باشد، یعنی بدن مجبور است با یک بیماری خاص مقابله کند. سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که رنج نرمال RF در آزمایش روماتولوژی چقدر است؟! معمولا رنج ۱ تا ۸۰ را رنج نرمالی برای rf می‌دانند. اگر این میزان کمتر باشد، یعنی هیچ مشکلی در بدن وجود ندارد. اما اگر روماتوئید خون از ۸۰ بیشتر باشد، باید بدانید که یک بیماری در بدن شما وجود دارد و بدن را درگیر کرده است.
برای تست روماتولوژی چگونه نمونه می‌گیرند؟
آزمایشات روماتولوژی به صورت مرحله به مرحله و زیر نظر یک متخصص در آزمایشگاه سیمرغ انجام می‌شوند. برای این که بتوانید آزمایش روماتولوژیک را انجام دهید، نیازی نیست که ناشتا باشید. شما می‌توانید در هر زمان این آزمایشات را انجام دهید چرا که نمونه گیری در آن به کمک خون وریدی انجام می‌شود. یعنی خون وریدی از بدن خارج شده و در دستگاه‌های مخصوص چک می‌شود. در نهایت نتایج آزمایش روی برگه چاپ شده و به دست پزشک می‌رسد. پزشک با چک کردن مندرجات برکه آزمایش، وضعیت بیماری در جسم شما را مشخص خواهد کرد.
برای آزمایش روماتولوژی باید ناشتا باشیم؟
برای بیشتر آزمایش‌های روماتولوژی نیازی به ناشتا بودن نیست. آزمایش‌هایی مثل ANA، RF، Anti-CCP، ESR، CRP و سایر آنتی بادی‌های خود ایمنی تحت تاثیر غذا قرار نمی‌گیرند و در هر ساعتی از روز قابل انجام هستند. اما اگر پزشک آزمایش‌های دیگری مثل قند خون، چربی خون یا عملکرد کلیه و کبد را هم همراه با آزمایش‌های روماتولوژی درخواست داده باشد، ممکن است نیاز به ناشتا بودن داشته باشی.
تفاوت بین RF و Anti-CCP چیست؟
RF (فاکتور روماتوئید) یک آنتی‌بادی قدیمی‌تر برای تشخیص آرتریت روماتوئید است که ممکنه در برخی افراد سالم یا در بیماری‌های دیگر هم مثبت شود. Anti-CCP دقیق و اختصاصی‌تر برای آرتریت روماتوئید است و اگر مثبت باشد، احتمال وجود بیماری بالاست.
آزمایش روماتولوژی فقط برای درد مفاصل است؟
خیر، آزمایش روماتولوژی فقط برای درد مفاصل نیست. این آزمایش‌ها برای بررسی طیف گسترده‌ای از بیماری‌های خودایمنی و التهابی به کار می‌روند که ممکن است علائمی فراتر از درد مفصل داشته باشند. علائمی مثل خستگی مزمن، تب‌های بی دلیل، راش‌های پوستی، ریزش مو، خشکی چشم و دهان یا اختلال در عملکرد اندام‌های داخلی مانند کلیه و ریه نیز می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های روماتیسمی باشند. بنابراین اگرچه درد مفاصل یکی از شایع ترین نشانه‌هاست، اما تنها دلیل انجام آزمایش‌های روماتولوژی نیست.
هزینه آزمایش‌های روماتولوژی چقدر است؟
هزینه آزمایش‌های روماتولوژی بسته به نوع آزمایش، تعداد تست‌ها و نوع آزمایشگاه (خصوصی یا دولتی) متفاوت است. برخی از تست‌ها مانند ANA، Anti-CCP یا آنتی‌بادی‌های اختصاصی خود ایمنی جزء آزمایش‌های تخصصی محسوب می‌شوند و هزینه بیشتری دارند. همچنین اگر پزشک هم‌زمان آزمایش‌های عمومی مثل قند، چربی یا عملکرد کبد و کلیه را هم تجویز کرده باشد، مبلغ نهایی بیشتر می‌شود. داشتن بیمه می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را کاهش دهد، به ویژه اگر آزمایشگاه طرف قرارداد بیمه باشد. برای اطلاع دقیق، بهتر است با آزمایشگاه سیمرغ تماس بگیرید.
نتایج آزمایش‌های روماتولوژی قطعی هستند؟
نتایج آزمایش‌های روماتولوژی به تنهایی قطعی نیستند و نمی‌توان فقط بر اساس آن‌ها تشخیص نهایی داد. بسیاری از تست‌های روماتولوژی ممکن است در افراد سالم هم مثبت شوند یا در مراحل اولیه بیماری منفی باقی بمانند. تفسیر این نتایج باید با توجه به علائم بالینی، سابقه پزشکی و معاینه توسط پزشک متخصص روماتولوژی انجام شود. در واقع، آزمایش‌ها ابزار کمکی برای تشخیص هستند و نمی‌توانند جایگزین ارزیابی کامل پزشکی شوند.